Όρια και Προβληματισμοί γύρω από την Ενδοδαπέδια Θέρμανση στις Πολυκατοικίες της Αττικής
Πώς Φτάσαμε Εδώ
Η ευρεία είσοδος της ενδοδαπέδιας θέρμανσης στις πολυκατοικίες τα τελευταία χρόνια δεν οφείλεται σε κάποια ιδιαίτερη στροφή της αγοράς προς την άνεση ή την ενεργειακή καινοτομία. Αντιθέτως, είναι αποτέλεσμα μιας τεχνολογικής αλληλουχίας που ξεκίνησε από την κρίση αξιοπιστίας του φυσικού αερίου στην Αττική κατά τη διάρκεια των μνημονίων.
Η καθυστέρηση στην επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου και η γενικότερη απώλεια εμπιστοσύνης μεγάλης μερίδας κατασκευαστών προς τον φορέα οδήγησε σε αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων. Έτσι, οι αντλίες θερμότητας προωθήθηκαν ως το νέο βασικό μέσο παραγωγής θέρμανσης και ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ), εξαιτίας της ηλεκτρικής τους λειτουργίας και της καλύτερης περιβαλλοντικής εικόνας τους.
Ωστόσο, οι αντλίες θερμότητας λειτουργούν αποδοτικά μόνο σε χαμηλές θερμοκρασίες προσαγωγής (35–45°C). Αυτό τις καθιστά ασύμβατες με τα κλασικά θερμαντικά σώματα, τα οποία απαιτούν υψηλότερες θερμοκρασίες για να αποδώσουν επαρκώς. Για να λειτουργήσει σωστά ένα σύστημα θέρμανσης με αντλία θερμότητας, η ενδοδαπέδια θέρμανση κλήθηκε – κυρίως μέσα από τις προδιαγραφές των μελετητικών γραφείων – να προσφέρει την απαραίτητη θερμική αδράνεια για πιο αποδοτική λειτουργία. Αυτό το σχήμα – αντλία θερμότητας + ενδοδαπέδια – δεν αξιολογήθηκε όμως με βάση τις ιδιαιτερότητες του αστικού περιβάλλοντος και της πολυϊδιοκτησίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αντλίες θερμότητας αποδίδουν ιδανικά σε περιβάλλοντα με συνεχή και προβλέψιμη ανάγκη για θέρμανση και δυνατότητα αποθήκευσης περίσσειας ενέργειας, όπως π.χ. σε μονοκατοικιες με θερμαινόμενες πισίνες. Στις πολυκατοικίες οπου συνανταμε μεταβαλλόμενες και ετερόκλητες χρήσεις (μόνιμη κατοίκηση, ενοικίαση, περιστασιακή χρήση) αυτές οι συνθήκες δεν υπάρχουν.
Επίσης, σε περιοχές της Ελλάδας από τη Θεσσαλία και βορειότερα (Κλιματικές Ζώνες Γ και Δ), όπου οι χειμώνες είναι μακροί και σταθερά ψυχροί, η θερμική αδράνεια της ενδοδαπέδιας λειτουργεί υπέρ της αποδοτικότητάς της. Αντίθετα, σε νοτιότερες περιοχές – και ιδίως στην Αττική –οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και οι ήπιοι χειμώνες περιορίζουν την αποτελεσματικότητα του συστήματος και αναδεικνύουν τα μειονεκτήματά του.
Γιατί Δεν Ενδείκνυται για Πολυκατοικίες με Πολλούς Ιδιοκτήτες
Η ενδοδαπέδια θέρμανση, αν και προσφέρει ομοιόμορφη κατανομή θερμότητας και διακριτική εγκατάσταση, δεν είναι κατάλληλη επιλογή για κτίρια με πολλούς ιδιοκτήτες. Ο σχεδιασμός και ο τρόπος λειτουργίας της προϋποθέτουν συνθήκες που σπάνια μπορούν να εξασφαλιστούν, και τα προβλήματα που ανακύπτουν ενδέχεται να προκαλέσουν διενέξεις μεταξύ των συνιδιοκτητών.
Όντας ένα σύστημα υψηλής θερμικής αδράνειας, χρειάζεται χρόνο για να ζεστάνει τον χώρο και δεν ενδείκνυται για διακοπτόμενη χρήση. Για να λειτουργεί σωστά, απαιτεί σταθερή θερμοκρασιακή ρύθμιση, καθώς και διαρκή συντήρηση ώστε να διατηρείται η ροή και η απόδοση των κυκλωμάτων. Η συντήρηση δεν είναι προαιρετική: αστοχίες σε κυκλοφορητές, συλλέκτες ή βαλβίδες έχουν ως αποτέλεσμα τοπικές υπερθερμάνσεις ή καθυστερημένες δυσλειτουργίες που επηρεάζουν συνολικά την ισορροπία τουσυστήματος.
Οι σωληνώσεις της ενδοδαπέδιας βρίσκονται θαμμένες στο δάπεδο, και αυτό καθιστά τον εντοπισμό και την αποκατάσταση οποιασδήποτε βλάβης εξαιρετικά δύσκολη. Οι διαρροές, όταν προκύψουν, γίνονται αντιληπτές συνήθως αφού έχουν προκαλέσει ζημιές – και στην περίπτωση των πολυκατοικιών, ακόμη και σε ξένες ιδιοκτησίες. Η αποκατάστασή τους απαιτεί επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας, πιθανώς και σε κοινόχρηστους ή μη προσβάσιμους χώρους. Το γεγονός ότι η βλάβη συχνά δεν είναι άμεσα ανιχνεύσιμη περιπλέκει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
Τέλος, ένας ακόμη σοβαρός παράγοντας είναι το γεγονός ότι πολλά συνεργεία, στην προσπάθειά τους να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός έργου, χρησιμοποιούν προσωπικό χωρίς την απαραίτητη τεχνική κατάρτιση. Για ένα τόσο ευαίσθητο σύστημα όπως η ενδοδαπέδια θέρμανση, ένα μικρό λάθος στην εγκατάσταση μπορεί να προκαλέσει μεγάλες ζημιές. Επιπλέον, παρατηρείται πολύ συχνά, κατα την φαση της εγκατάστασης, αδιαφορία και έλλειψη σεβασμού προς τον χώρο όπου εργάζονται, με αποτέλεσμα να προκύπτουν ζημιές από απροσεξία ή άγνοια, που γίνονται αντιληπτές πολύ αργότερα.
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, η ενδοδαπέδια θέρμανση ενσωματώθηκε μαζικά στις πολυκατοικίες όχι ως επιλογή βελτίωσης της ποιότητας διαβίωσης, αλλά ως τεχνική προσαρμογή στην επιλογή των αντλιών θερμότητας ως μέσου θέρμανσης. Σε συνδυασμό με τις κλιματικές ιδιαιτερότητες περιοχών όπως η Αττική και με τις πρακτικές δυσκολίες της πολυϊδιοκτησίας, θεωρούμε πως η εφαρμογή της ενδοδαπέδιας σε αστικές πολυκατοικίες ήταν, και παραμένει, μια ατυχής τεχνική επιλογή.
Το παρόν κείμενο βασίζεται σε προσωπικές εμπειρίες και τεχνικές εκτιμήσεις. Δεν αποτελεί γενική τεχνική οδηγία και κάθε περίπτωση απαιτεί ανεξάρτητη αξιολόγηση.
